اطلاعات بيشتر
۱۲ اسفند ۱۳۹۱، ۰۷:۰۳ ب.ظ
تهیه کننده گان :
بهنام مقدس علیرضا فتاحی
فهرست مطالب
مقدمه
تاريخچه
تعريف اجاره
مزاياي اجاره بلندمدت
طبقه بندي اجاره ها
شرايط اجاره سرمايه اي (بيانيه FASB - استاندارد ايران)
مبالغ اجاره دراجاره هاي سرمايه اي وعملياتي
فروش و اجاره مجدد
انواع اجاره هاي بلندمدت دردفاتر اجاره دهنده
معايب ومزاياي اجاره ها
نتيجه گيري
منابع
مقدمه:
امروزه گسترش و توسعه اجارهها به‌عنوان ضرورتی همگانی در سراسر جهان، موضوعی ثابت شده است. نقش انواع اجارهها در چرخه اقتصادی کشورها و اثرهای مثبت و اجتناب‌ناپذیری که در ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا و سرانجام توازن منطقی در موازنه پرداختهای جامعه‌های صنعتی و روبه توسعه به جای گذاشته، موجب شده است که امروزه این شیوه اعتباری، با تکیه بر تخصصها و ویژگیهای نوین اجرایی بتواند موقعیت خود را به‌عنوان یکی از مهمترین مراحل تامین اعتبار در سطح اقتصاد داخلی و بین‌المللی تثبیت کند. بر این اساس، به‌تحقیق بخش عظیمی از عملیات مالی، تسهیلاتی، سرمایه‌گذاری و تامین اعتبار در جهان با استفاده از روشهای نوین اجاره انجام می‌پذیرد.
اجاره ها یکی از معمول ترین عناوین مورد استفاده در تامین مالی برون ترازنامه ای میباشند.
به همین جهت در خصوص اجارها،استانداردهای مختلفی وضع شده است
کمیته رویه های حسابداری ((CAPیک استاندارد
هیات اصول حسابداری ((APB ینج استاندارد
هیات استانداردهای حسابداری مالی (FASB) ده استاندارد
(دستگیر-محسن ،سلیمانیان-غلامرضا- 1386)
تاریخچه
نخستین رویکردحرفه ای مربوط به اجاره بلند مدت درسال 1949باانتشاربولتن پژوهشهای حسابداری شماره 38میباشد بعد آن انجمن حسابداری آمریکادرسال 1962باانتشاربررسی های پژوهشی حسابداری شماره 5،هیات تدوین اصول حسابداری باانتشاربیانیه شماره 5درسال 1973،SECباصدوردستورالعمل 147( تبصره ای بربیانیه 31هیات تدوین اصول حسابداری)همگی درجهت بهبود گزارشگری اجاره بلندمدت کوشیدند.
سرانجام درسال 1976FASBبیانیه شماره 13خود رادرمورد اجاره ها منتشرکرد ویکسال بعد SECاعلام کرد حسابداری اجاره ها باید برمبنای این بیانیه صورت پذیرد
درایران استاندارشماره 21مربوط به حسابداری اجاره ها میباشد که تاریخ الزام اجرای آن
از1/1/1380میباشد
تعاریفی از اجاره:
1. طبق تئوری حسابداری ولک (ولک و تیمی1997)اجاره به‌صورت زیر تعریف شده است: "اجاره سندی قانونی است که استفاده از دارایی را برای یک دوره زمانی معین در مقابل اجاره یا ما به‌ازای دیگر انتقال می‌دهد. از دیدگاه قانونی، اجاره هم یک وسیله انتقال مالکیت و هم یک قرارداد با نوعی تعهد است. یک وسیله انتقال مالکیت است، چون اجاره‌کننده برای دوره زمانی معینی حقی بر دارایی به‌دست می‌آورد و تعهد است، چون اجارهدهنده برای برخورداری از دارایی در طول مدت اجاره در ازای پرداختهای دوره‌ای تعهد شده، به اجاره‌کننده تعهد می‌دهد"
2. موافقتنامه‌اي است كه به موجب آن، اجارهدهنده در قبال دريافت مبلغ يا مبالغ مشخصي حق استفاده از دارايي را براي مدت مورد توافق به اجارهكننده واگذار مي‌كند.
3. اجاره عقدی است که به موجب آن مستاجر مالک منافع عین مستاجره میشود، اجاره دهنده را موجر و اجاره کننده را مستاجر و مورد اجاره را عین مستاجره گویند.
تعاريف واصطلاحات اجاره بلندمدت
اجاره بهاي متعارف: اجاره بهايي كه انتظارميرود براي اموال مشابه درشرايط يكسان پرداخت گردد.
برآوردارزش مازاد: برآورد مبلغ ارزش متعارف مورداجاره درپايان مدت قرارداد راگويند.
هزينه هاي اجرايي: هزنيه هايي شامل هزينه بيمه،تعمير ونگهداري،ماليات و... كه مربوط به اموال استيجاري مي باشد(معمولا توسط مالك پرداخت ميشود)
ارزش متعارف اموال: مبلغي كه دارايي دريك مبادله آزاد بين طرفين غيروابسته ميتواند مبادله شود.
آغاز اجاره: تاريخ توافق ياتاريخ تعهد كتبي بين طرفين قراردادنسبت به مفاد اصلي قرارداد اجاره هركدام زودتر است.
مخارج مستقيم اوليه: هزينه هايي كه درارتباط باتهيه قرارداداجاره درزمان مذاكره ياتكميل قرارداد براي اجاره دهنده رخ ميدهد(مانند كميسيون وهزينه هاي قانوني...)
مدت اجاره: شامل يك دوره كوتاه مدت تاحداكثر طول عمر مفيد اقتصادي اموال مورد اجاره.
سرمايه‌گذاري ناخالص در اجاره ،عبارت است از مجموع حداقل مبالغ اجاره مربوط به اجاره سرمايهاي از ديد اجارهدهنده و هر گونه ارزش باقيمانده تضمين نشده‌اي كه به وي تعلق ميگيرد .
سرمايه‌گذاري خالص در اجاره ،عبارت است از سرمايه‌گذاري ناخالص در اجاره پس از كسر درآمد مالي كسب‌نشده
مزایای اجاره بلندمدت:
امکان افزایش قابل توجه فروش محصولات اجاره دهنده
انعطاف پذیری بیشترقراردادهای اجاره ومحدود يت كمتر
کمک به حال بحران نقدینگی وبهره مندي ازمزاياي ما لكيت بدون سرمايه گذاري وكاهش هزينه ها واحتمال خطرزيان مالكيت
کاهش مخاطرات ناباب شدن داراییها
مزاياي ماليات بردرآمد براي طرفين
ایجاد سود برای اجاره دهنده
هر گونه افزايش درنسبت بدهي به ارزش ويژه وساير نسبتها راكاهش ميدهد
طبقه بندی اجاره ها
طبقهبندي اجارهها مبتني بر ميزان مخاطرات و مزاياي ناشي از مالكيت دارايي است كه به اجارهدهنده يا اجارهكننده تعلق ميگيرد.
مخاطرات: مخاطرات شامل امكان وقوع زيان ناشي از ظرفيت بلااستفاده يا منسوخ شدن فناوري و كاهش در بازده دارايي به دليل تغييرشرايط اقتصادي است.
مزايا: مواردي از قبيل انتظار عمليات سودآور در طول عمر اقتصادي دارايي و هر گونه سود حاصل از افزايش ارزش دارايي يا تحقق ارزش باقيمانده .
اجاره سرمايه اي: اجارهاي كه به موجب آن تقريباً تمام مخاطرات و مزاياي ناشي از مالكيت دارايي به اجارهكننده منتقل ميشود.
اجاره عملياتي: به اجارهاي غير از اجاره سرمايهاي اطلاق ميشود.
نكته قابل توجه: نوع اجاره (يعني سرمايهاي يا عملياتي) به محتواي معامله و نه شكل قرارداد بستگي دارد
بيانيه شماره 13FASB- شرایط اجاره سرمایه ای
1. طبق قرارداد اجاره، مالكيتداراييدرپاياندورهاجارهبهاجارهكننده منتقلشود(اجارهبه شرطتمليك)
2. اختيار خريددارايي مورداجاره به بهايي كمترازارزش متعارف درقراردادبراي اجاره كننده پيش بيني شده باشد
3. مدت قرارداداجاره حداقل75 درصدعمرمفيداقتصادياموال مورد اجاره باشد.
4. ارزش فعلي حداقل مبالغ اجاره در آغازقرارداد اجاره معادل يا بيش از 90 درصد ارزش متعارف اموال مورد اجارهبه كسرهرنوع مزاياي مالياتي انباشته شده توسط اجاره دهنده باشد.
شرایط اجاره سرمایه ای در استاندارد ايران (شماره 21)
1. طبق قرارداد اجاره، مالكيت دارايي در پايان دوره اجاره به اجارهكننده منتقل شود (اجاره به شرط تمليك)
2. اجارهكننده اختيار داشته باشد كه دارايي مورد اجاره را در تاريخ اعمال اختيار خريد به قيمتي كه انتظار ميرود به مراتب كمتر از ارزش منصفانه دارايي در آن تاريخ باشد خريداري كند و در آغاز اجاره، انتظار معقولي وجود داشته باشد كه اجارهكننده از اين اختيار استفاده خواهد كرد.
3. دوره اجاره حداقل 75 درصد عمر اقتصادي دارايي را دربر گيرد، حتي اگر مالكيت دارايي نهايتاً منتقل نشود.
4. ارزش فعلي حداقل مبالغ اجاره در آغاز اجاره حداقل برابر با 90 درصد ارزش منصفانه دارايي مورد اجاره باشد.
5. دارايي مورد اجاره داراي ماهيت خاصي باشد به گونهاي كه تنها اجارهكننده بتواند بدون انجام تغييرات قابل ملاحظه، از آن استفاده كند.
دامنه كاربرد
الزامات استاندارد ایران بايد براي حسابداري كليه اجارهها به استثناي موارد زير بكار گرفته شود :
الف.قراردادهاي اجاره براي اكتشاف يا بهره‌برداري از منابع طبيعي مانند نفت، گاز، جنگل، فلزات و ساير حقوق مربوط به معادن،
ب.قراردادهاي اعطاي مجوز درخصوص استفاده از مواردي نظير فيلمهاي سينمايي و ويديويي، نمايشنامه، حق اختراع، حق تأليف و نرم‌افزارهاي رايانه‌اي.
اين استاندارد، براي قراردادهايي كاربرد دارد كه حق استفاده از دارايي را انتقال ميدهد، حتي اگر بخش عمده‌اي از خدمات تعمير و نگهداري دارايي توسط اجارهدهنده ارائه شود. ازسوي ديگر، اين استاندارد براي قراردادهاي خدماتي كه حق استفاده از دارايي را از يك طرف قرارداد به طرف ديگر منتقل نميكند، كاربرد ندارد.
نحوه انعکاس اجاره هاي سرمايه اي در ترازنامه
در ترازنامه اجاره دهنده
در ترازنامه اجاره کننده
به عنوان يك رقم دريافتني و به مبلغي معادل سرمايه‌گذاري خالص در اجاره.
تحت عنوان دارايي و بدهي و به مبلغي معادل ارزش منصفانه دارايي مورد اجاره در آغاز اجاره يا به ارزش فعلي حداقل مبالغ اجاره* ، هر كدام كمتر است.
*براي محاسبه ارزش فعلي حداقل مبالغ اجاره ، از نرخ ضمني سود تضمين‌شده اجاره و در صورت عدم امکان تعيين اين نرخ از نرخ فرضي استقراض براي اجارهكننده استفاده ميشود .
حسابداري اجارهها توسط اجارهكننده - مبا لغ اجاره
مبالغ اجاره به دو بخش تقسيم مي شود:
1. کاهش مانده بدهي
2. هزينه هاي مالي
مبالغ اجاره
مبالغ اجاره به دو بخش تقسيم مي شود:
1. بازيافت اصل
2. درآمد مالي
نحوه برخورد با مخارج مستقيم اوليه در اجاره سرمايه اي
اجاره کننده اجاره دهنده
بعنوان بخشي از مبلغ دارايي شناسايي شده و انعکاس مي يابد.
نمونه:
هزينه هاي ثبتي و تامين تضمينهاي مربوط
اين مخارج به منظور کسب درآمد مالي تحمل و دردوره وقوع بعنوان هزينه شناسايي مي شود و معادل آن بخشي از درآمد مالي کسب نشده به درآمد دوره منتقل مي گردد.
نمونه:
مخارج حقوق و حق العمل
مبالغ اجاره در اجاره هاي عملياتي
اجاره کننده اجاره دهنده
مبالغ اجاره بايد برمبناي خط مستقيم طي دوره اجاره به عنوان هزينه دوره شناسايي شود مگر اينكه مبناي سيستماتيك ديگري بيانگر الگوي زماني كسب منافع اقتصادي توسط استفاده‌كننده باشد .
درآمد اجاره ناشي از اجاره عملياتي بايد به روش خط مستقيم در طول دوره اجاره شناسايي شود، مگر اينكه مبناي منظم ديگري ، الگوي زماني كسب منافع ناشي از دارايي را به گونه مناسبتري نشان دهد .
مقایسه صورتهای مالی برمبنای اجاره عملیاتی وسرمایه ای
1. هزینه ها دراجاره سرمایه ای درسال اول بیشترازاجاره عملیاتی
2. سود،دراجاره سرمایه ای کمترازاجاره عملیاتی .
3. داراییها وبدهی ها دراجاره سرمایه ای بیشترازاجاره عملیاتی
4. نسبت بدهی به ارزش ویژه دراجاره سرمایه ای بیشترازاجاره عملیاتی
فروش واجاره مجدد
فروش واجاره مجدد زماني رخ ميدهد كه واحد تجاري بطور قانوني اموال خود را بطور نقد به واحد تجاري ديگر فروخته سپس بطور همزمان تمامي يابخشي ازآن را مجددا طبق قراردادي از خريدار اجاره مي نمايد.
نکته مهم در این نوع معاملات,شناسایی دو معامله جداگانه شامل فروش دارایی سپس اجاره همان دارایست.
فروشنده خریدار
انتقال مالکیت دارایی
اجاره کننده اجاره دهنده
انتقال حق استفاده از دارایی
فروش واجاره مجدد
چنانچه فروش و اجاره مجدد:
1.از نوع اجاره سرمایه ایی باشد َ مازاد عواید فروش نسبت به مبلغ دفتری باید در طول دوره اجاره بعنوان درآمد شناسایی شود.
2.از نوع اجاره عملیاتی باشد سود و زیان باید بی درنگ شناسایی شود
حسابداری اجاره ها توسط اجاره دهنده
انواع اجاره های بلندمدت دردفاتراجاره دهنده
الف)اجاره عملیاتی
ب ) اجاره شکل فروش
ج) اجاره تامین مالی مستقیم
د) اجاره اهرمی
اجاره عملياتي
اجارهدهنده بايد داراييهاي موضوع اجاره عملياتي را براساس ماهيت تحت سرفصل داراييهاي ثابت مشهود يا داراييهاي نامشهود در ترازنامه ارائه كند .
اجارهدهنده در رابطه با اجاره عملياتي سودي بابت فروش شناسايي نميكند، زيرا اجاره عملياتي معادل فروش نيست.
در اجارههاي عملياتي، مخاطرات و مزاياي عمده ناشي از مالكيت دارايي به اجارهكننده منتقل نميشود. بنابراين دارايي مورد اجاره توسط اجارهدهنده در ترازنامه منعكس و اجارهبها در طول دوره اجاره به عنوان درآمد شناسايي ميشود.
اجاره شكل فروش
”قرارداداجاره ای که متضمن سودیازیان درآغازقراردادهمزمان باانتقال دردفاتراجاره دهنده باشد“
ويژگيها:
1. شناسایی سود یا زیان در زمان شروع قرارداد
2.شناسايي سود تضمين شده نسبت به مانده حسابهاي دريافتني مستهلك نشده درطول مدت قرارداد
نكته:اجاره سرمايه اي يك دارايي توسط توليد كننده يافروشنده سبب ايجاد دونوع درآمد به شرح زيرميشود:
1- سوديا زياني معادل سوديا زيان ناشي ازفروش قطعي دارايي مورد اجاره به قيمتهاي معمول فروش كه منعكس كننده هرگونه تخفيفات تجاري يا عمده فروشي است.
2- درآمد مالي درطول دوره اجاره شناسایی میگردد
اجاره تامین مالی مستقیم
”قراردادی است که اجاره دهنده دارایی رابا ارزش متعارف که معادل بهاي تمام شده یاارزش دفتری می باشدفروخته ومعادل همين مبلغ به عنوان مطالبات دردفاترثبت میکند.“
ويژگيها
1-مزايا و مخاطرات مالكيت به اجاره كننده منتقل مي شود.
2-اجاره دهنده يك فروشنده اموال محسوب نمي شود.
3-هيچ گونه سود يازيان درشروع قرارداداجاره شناسايي نمي شود.
4-هزينه هاي اجرايي به عنوان هزينه هاي دوره مالي براي اجاره دهنده حساب نميشود.
5-هزينه استهلاك در دفاتر اجاره دهنده شناسايي نمي شود.
اجاره اهرمي
ساختاراجاره اهرمی یک نوع قرارداداجاره سه جانبه است که بین طرفین قراردادتحت شرایط خاص منعقدمیگردد:
1. مالک :اجاره دهنده
2. مصرف کننده دارایی :اجاره کننده
3. تامین کننده منابع مالی :واحد تجاری که مسئولیت تامین اعتبارازطرف فروشنده به خریدارراعهده داراست
مزایای اجاره اهرمی برای اجاره دهنده:
• بیشتروجوه نقدبرای خرید دارایی مورداجاره ازطریق اعتباردهنده تامین میشود. (60تا 80درصد)
• وامی که اعتباردهنده تامین میکند معمولا بدون حق مطالبه ازاجاره دهنده است .
• اجاره دهنده ازتخفیف مالیاتی به سبب سرمایه گذاری درارتباط بااموال استیجاري برخوردارمیشود.
• اموال استیجاری درپایان مدت قراردادبه اجاره دهنده برگشت داده میشود.
معایب و مزایای اجارهها
چند مورد از مزایای اجارهها به‌شرح زیر میباشد:
1- مستاجر در واقع با اجاره از سرمایه موجود خود برای سایر پروژه‌ها، سایر سرمایه‌گذاریها استفاده خواهد کرد
2-روش لیزینگ به‌دلیل عدم تزریق مستقیم منابع مالی به بازار و پیشگیری و بازدارندگی این روش از ورود مستقیم منابعی که به‌صورت تسهیلات واگذار میشود به بازار بورس، دارای خاصیت ضد تورمی است (صنعت لیزینگ، 1384).
3- لیزینگ یکی از روشهای بسیار موثر در ایجاد اشتغال محسوب میشود زیرا می‌تواند شرایط لازم کار برای متخصصان یا افرادی که توانایی انجام کار دارند، لیکن از امکانات و تجهیزات لازم برخوردار نیستند را فراهم نماید (صنعت لیزینگ، 1384).
از جمله معایب اجارهها نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- در دوره اجاره، هزینه‌های اضافی تحصیل تجهیزات همانند تحویل و نصب، بازرسی، مشاوره، بهره و سایر هزینه‌های فرعی، ممکن است به هزینه سرمایه دارایی اضافه شود و در دوره اجاره مستهلک شو .شود
2- شرکـتـهای اجاره‌ای، هـزیـنـه‌هـای عملیـاتـی، هـزینه‌های مربوط به پـول و سود را به کـل هزینه‌ها اضافه می‌کنند .
3- اجاره به شرط تملیک در طول دوره اجاره، هیچگونه مالکیتی را ایجاد نمی‌کند و مالکیت تا پایان دوره اجاره نزد اجارهدهنده باقی می‌ماند .
نتیجه گیری:
با توجه به اهمیت تامین مالی برو ن ترازنامه ای بخصوص اجاره های بلند مدت ، تدوین قوانین ، مقررات واستاندارد های مربوط به روشهای مختلف تامین مالی،جهت کمک به پیشبرد اقتصاد کشور ضروری به نظر میرسد .
منابع:
مجله حسابرس-مقاله های الکترونیکی-شماره 50
مجله حسابدار-شماره 182-سال 1386
سازمان حسابرسی-تدوین استانداردها-نشریه شماره 190
سازمان حسابرسی-تدوین استانداردها-نشریه شماره 160
بهنام مقدس علیرضا فتاحی
فهرست مطالب
مقدمه
تاريخچه
تعريف اجاره
مزاياي اجاره بلندمدت
طبقه بندي اجاره ها
شرايط اجاره سرمايه اي (بيانيه FASB - استاندارد ايران)
مبالغ اجاره دراجاره هاي سرمايه اي وعملياتي
فروش و اجاره مجدد
انواع اجاره هاي بلندمدت دردفاتر اجاره دهنده
معايب ومزاياي اجاره ها
نتيجه گيري
منابع
مقدمه:
امروزه گسترش و توسعه اجارهها به‌عنوان ضرورتی همگانی در سراسر جهان، موضوعی ثابت شده است. نقش انواع اجارهها در چرخه اقتصادی کشورها و اثرهای مثبت و اجتناب‌ناپذیری که در ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا و سرانجام توازن منطقی در موازنه پرداختهای جامعه‌های صنعتی و روبه توسعه به جای گذاشته، موجب شده است که امروزه این شیوه اعتباری، با تکیه بر تخصصها و ویژگیهای نوین اجرایی بتواند موقعیت خود را به‌عنوان یکی از مهمترین مراحل تامین اعتبار در سطح اقتصاد داخلی و بین‌المللی تثبیت کند. بر این اساس، به‌تحقیق بخش عظیمی از عملیات مالی، تسهیلاتی، سرمایه‌گذاری و تامین اعتبار در جهان با استفاده از روشهای نوین اجاره انجام می‌پذیرد.
اجاره ها یکی از معمول ترین عناوین مورد استفاده در تامین مالی برون ترازنامه ای میباشند.
به همین جهت در خصوص اجارها،استانداردهای مختلفی وضع شده است
کمیته رویه های حسابداری ((CAPیک استاندارد
هیات اصول حسابداری ((APB ینج استاندارد
هیات استانداردهای حسابداری مالی (FASB) ده استاندارد
(دستگیر-محسن ،سلیمانیان-غلامرضا- 1386)
تاریخچه
نخستین رویکردحرفه ای مربوط به اجاره بلند مدت درسال 1949باانتشاربولتن پژوهشهای حسابداری شماره 38میباشد بعد آن انجمن حسابداری آمریکادرسال 1962باانتشاربررسی های پژوهشی حسابداری شماره 5،هیات تدوین اصول حسابداری باانتشاربیانیه شماره 5درسال 1973،SECباصدوردستورالعمل 147( تبصره ای بربیانیه 31هیات تدوین اصول حسابداری)همگی درجهت بهبود گزارشگری اجاره بلندمدت کوشیدند.
سرانجام درسال 1976FASBبیانیه شماره 13خود رادرمورد اجاره ها منتشرکرد ویکسال بعد SECاعلام کرد حسابداری اجاره ها باید برمبنای این بیانیه صورت پذیرد
درایران استاندارشماره 21مربوط به حسابداری اجاره ها میباشد که تاریخ الزام اجرای آن
از1/1/1380میباشد
تعاریفی از اجاره:
1. طبق تئوری حسابداری ولک (ولک و تیمی1997)اجاره به‌صورت زیر تعریف شده است: "اجاره سندی قانونی است که استفاده از دارایی را برای یک دوره زمانی معین در مقابل اجاره یا ما به‌ازای دیگر انتقال می‌دهد. از دیدگاه قانونی، اجاره هم یک وسیله انتقال مالکیت و هم یک قرارداد با نوعی تعهد است. یک وسیله انتقال مالکیت است، چون اجاره‌کننده برای دوره زمانی معینی حقی بر دارایی به‌دست می‌آورد و تعهد است، چون اجارهدهنده برای برخورداری از دارایی در طول مدت اجاره در ازای پرداختهای دوره‌ای تعهد شده، به اجاره‌کننده تعهد می‌دهد"
2. موافقتنامه‌اي است كه به موجب آن، اجارهدهنده در قبال دريافت مبلغ يا مبالغ مشخصي حق استفاده از دارايي را براي مدت مورد توافق به اجارهكننده واگذار مي‌كند.
3. اجاره عقدی است که به موجب آن مستاجر مالک منافع عین مستاجره میشود، اجاره دهنده را موجر و اجاره کننده را مستاجر و مورد اجاره را عین مستاجره گویند.
تعاريف واصطلاحات اجاره بلندمدت
اجاره بهاي متعارف: اجاره بهايي كه انتظارميرود براي اموال مشابه درشرايط يكسان پرداخت گردد.
برآوردارزش مازاد: برآورد مبلغ ارزش متعارف مورداجاره درپايان مدت قرارداد راگويند.
هزينه هاي اجرايي: هزنيه هايي شامل هزينه بيمه،تعمير ونگهداري،ماليات و... كه مربوط به اموال استيجاري مي باشد(معمولا توسط مالك پرداخت ميشود)
ارزش متعارف اموال: مبلغي كه دارايي دريك مبادله آزاد بين طرفين غيروابسته ميتواند مبادله شود.
آغاز اجاره: تاريخ توافق ياتاريخ تعهد كتبي بين طرفين قراردادنسبت به مفاد اصلي قرارداد اجاره هركدام زودتر است.
مخارج مستقيم اوليه: هزينه هايي كه درارتباط باتهيه قرارداداجاره درزمان مذاكره ياتكميل قرارداد براي اجاره دهنده رخ ميدهد(مانند كميسيون وهزينه هاي قانوني...)
مدت اجاره: شامل يك دوره كوتاه مدت تاحداكثر طول عمر مفيد اقتصادي اموال مورد اجاره.
سرمايه‌گذاري ناخالص در اجاره ،عبارت است از مجموع حداقل مبالغ اجاره مربوط به اجاره سرمايهاي از ديد اجارهدهنده و هر گونه ارزش باقيمانده تضمين نشده‌اي كه به وي تعلق ميگيرد .
سرمايه‌گذاري خالص در اجاره ،عبارت است از سرمايه‌گذاري ناخالص در اجاره پس از كسر درآمد مالي كسب‌نشده
مزایای اجاره بلندمدت:
امکان افزایش قابل توجه فروش محصولات اجاره دهنده
انعطاف پذیری بیشترقراردادهای اجاره ومحدود يت كمتر
کمک به حال بحران نقدینگی وبهره مندي ازمزاياي ما لكيت بدون سرمايه گذاري وكاهش هزينه ها واحتمال خطرزيان مالكيت
کاهش مخاطرات ناباب شدن داراییها
مزاياي ماليات بردرآمد براي طرفين
ایجاد سود برای اجاره دهنده
هر گونه افزايش درنسبت بدهي به ارزش ويژه وساير نسبتها راكاهش ميدهد
طبقه بندی اجاره ها
طبقهبندي اجارهها مبتني بر ميزان مخاطرات و مزاياي ناشي از مالكيت دارايي است كه به اجارهدهنده يا اجارهكننده تعلق ميگيرد.
مخاطرات: مخاطرات شامل امكان وقوع زيان ناشي از ظرفيت بلااستفاده يا منسوخ شدن فناوري و كاهش در بازده دارايي به دليل تغييرشرايط اقتصادي است.
مزايا: مواردي از قبيل انتظار عمليات سودآور در طول عمر اقتصادي دارايي و هر گونه سود حاصل از افزايش ارزش دارايي يا تحقق ارزش باقيمانده .
اجاره سرمايه اي: اجارهاي كه به موجب آن تقريباً تمام مخاطرات و مزاياي ناشي از مالكيت دارايي به اجارهكننده منتقل ميشود.
اجاره عملياتي: به اجارهاي غير از اجاره سرمايهاي اطلاق ميشود.
نكته قابل توجه: نوع اجاره (يعني سرمايهاي يا عملياتي) به محتواي معامله و نه شكل قرارداد بستگي دارد
بيانيه شماره 13FASB- شرایط اجاره سرمایه ای
1. طبق قرارداد اجاره، مالكيتداراييدرپاياندورهاجارهبهاجارهكننده منتقلشود(اجارهبه شرطتمليك)
2. اختيار خريددارايي مورداجاره به بهايي كمترازارزش متعارف درقراردادبراي اجاره كننده پيش بيني شده باشد
3. مدت قرارداداجاره حداقل75 درصدعمرمفيداقتصادياموال مورد اجاره باشد.
4. ارزش فعلي حداقل مبالغ اجاره در آغازقرارداد اجاره معادل يا بيش از 90 درصد ارزش متعارف اموال مورد اجارهبه كسرهرنوع مزاياي مالياتي انباشته شده توسط اجاره دهنده باشد.
شرایط اجاره سرمایه ای در استاندارد ايران (شماره 21)
1. طبق قرارداد اجاره، مالكيت دارايي در پايان دوره اجاره به اجارهكننده منتقل شود (اجاره به شرط تمليك)
2. اجارهكننده اختيار داشته باشد كه دارايي مورد اجاره را در تاريخ اعمال اختيار خريد به قيمتي كه انتظار ميرود به مراتب كمتر از ارزش منصفانه دارايي در آن تاريخ باشد خريداري كند و در آغاز اجاره، انتظار معقولي وجود داشته باشد كه اجارهكننده از اين اختيار استفاده خواهد كرد.
3. دوره اجاره حداقل 75 درصد عمر اقتصادي دارايي را دربر گيرد، حتي اگر مالكيت دارايي نهايتاً منتقل نشود.
4. ارزش فعلي حداقل مبالغ اجاره در آغاز اجاره حداقل برابر با 90 درصد ارزش منصفانه دارايي مورد اجاره باشد.
5. دارايي مورد اجاره داراي ماهيت خاصي باشد به گونهاي كه تنها اجارهكننده بتواند بدون انجام تغييرات قابل ملاحظه، از آن استفاده كند.
دامنه كاربرد
الزامات استاندارد ایران بايد براي حسابداري كليه اجارهها به استثناي موارد زير بكار گرفته شود :
الف.قراردادهاي اجاره براي اكتشاف يا بهره‌برداري از منابع طبيعي مانند نفت، گاز، جنگل، فلزات و ساير حقوق مربوط به معادن،
ب.قراردادهاي اعطاي مجوز درخصوص استفاده از مواردي نظير فيلمهاي سينمايي و ويديويي، نمايشنامه، حق اختراع، حق تأليف و نرم‌افزارهاي رايانه‌اي.
اين استاندارد، براي قراردادهايي كاربرد دارد كه حق استفاده از دارايي را انتقال ميدهد، حتي اگر بخش عمده‌اي از خدمات تعمير و نگهداري دارايي توسط اجارهدهنده ارائه شود. ازسوي ديگر، اين استاندارد براي قراردادهاي خدماتي كه حق استفاده از دارايي را از يك طرف قرارداد به طرف ديگر منتقل نميكند، كاربرد ندارد.
نحوه انعکاس اجاره هاي سرمايه اي در ترازنامه
در ترازنامه اجاره دهنده
در ترازنامه اجاره کننده
به عنوان يك رقم دريافتني و به مبلغي معادل سرمايه‌گذاري خالص در اجاره.
تحت عنوان دارايي و بدهي و به مبلغي معادل ارزش منصفانه دارايي مورد اجاره در آغاز اجاره يا به ارزش فعلي حداقل مبالغ اجاره* ، هر كدام كمتر است.
*براي محاسبه ارزش فعلي حداقل مبالغ اجاره ، از نرخ ضمني سود تضمين‌شده اجاره و در صورت عدم امکان تعيين اين نرخ از نرخ فرضي استقراض براي اجارهكننده استفاده ميشود .
حسابداري اجارهها توسط اجارهكننده - مبا لغ اجاره
مبالغ اجاره به دو بخش تقسيم مي شود:
1. کاهش مانده بدهي
2. هزينه هاي مالي
مبالغ اجاره
مبالغ اجاره به دو بخش تقسيم مي شود:
1. بازيافت اصل
2. درآمد مالي
نحوه برخورد با مخارج مستقيم اوليه در اجاره سرمايه اي
اجاره کننده اجاره دهنده
بعنوان بخشي از مبلغ دارايي شناسايي شده و انعکاس مي يابد.
نمونه:
هزينه هاي ثبتي و تامين تضمينهاي مربوط
اين مخارج به منظور کسب درآمد مالي تحمل و دردوره وقوع بعنوان هزينه شناسايي مي شود و معادل آن بخشي از درآمد مالي کسب نشده به درآمد دوره منتقل مي گردد.
نمونه:
مخارج حقوق و حق العمل
مبالغ اجاره در اجاره هاي عملياتي
اجاره کننده اجاره دهنده
مبالغ اجاره بايد برمبناي خط مستقيم طي دوره اجاره به عنوان هزينه دوره شناسايي شود مگر اينكه مبناي سيستماتيك ديگري بيانگر الگوي زماني كسب منافع اقتصادي توسط استفاده‌كننده باشد .
درآمد اجاره ناشي از اجاره عملياتي بايد به روش خط مستقيم در طول دوره اجاره شناسايي شود، مگر اينكه مبناي منظم ديگري ، الگوي زماني كسب منافع ناشي از دارايي را به گونه مناسبتري نشان دهد .
مقایسه صورتهای مالی برمبنای اجاره عملیاتی وسرمایه ای
1. هزینه ها دراجاره سرمایه ای درسال اول بیشترازاجاره عملیاتی
2. سود،دراجاره سرمایه ای کمترازاجاره عملیاتی .
3. داراییها وبدهی ها دراجاره سرمایه ای بیشترازاجاره عملیاتی
4. نسبت بدهی به ارزش ویژه دراجاره سرمایه ای بیشترازاجاره عملیاتی
فروش واجاره مجدد
فروش واجاره مجدد زماني رخ ميدهد كه واحد تجاري بطور قانوني اموال خود را بطور نقد به واحد تجاري ديگر فروخته سپس بطور همزمان تمامي يابخشي ازآن را مجددا طبق قراردادي از خريدار اجاره مي نمايد.
نکته مهم در این نوع معاملات,شناسایی دو معامله جداگانه شامل فروش دارایی سپس اجاره همان دارایست.
فروشنده خریدار
انتقال مالکیت دارایی
اجاره کننده اجاره دهنده
انتقال حق استفاده از دارایی
فروش واجاره مجدد
چنانچه فروش و اجاره مجدد:
1.از نوع اجاره سرمایه ایی باشد َ مازاد عواید فروش نسبت به مبلغ دفتری باید در طول دوره اجاره بعنوان درآمد شناسایی شود.
2.از نوع اجاره عملیاتی باشد سود و زیان باید بی درنگ شناسایی شود
حسابداری اجاره ها توسط اجاره دهنده
انواع اجاره های بلندمدت دردفاتراجاره دهنده
الف)اجاره عملیاتی
ب ) اجاره شکل فروش
ج) اجاره تامین مالی مستقیم
د) اجاره اهرمی
اجاره عملياتي
اجارهدهنده بايد داراييهاي موضوع اجاره عملياتي را براساس ماهيت تحت سرفصل داراييهاي ثابت مشهود يا داراييهاي نامشهود در ترازنامه ارائه كند .
اجارهدهنده در رابطه با اجاره عملياتي سودي بابت فروش شناسايي نميكند، زيرا اجاره عملياتي معادل فروش نيست.
در اجارههاي عملياتي، مخاطرات و مزاياي عمده ناشي از مالكيت دارايي به اجارهكننده منتقل نميشود. بنابراين دارايي مورد اجاره توسط اجارهدهنده در ترازنامه منعكس و اجارهبها در طول دوره اجاره به عنوان درآمد شناسايي ميشود.
اجاره شكل فروش
”قرارداداجاره ای که متضمن سودیازیان درآغازقراردادهمزمان باانتقال دردفاتراجاره دهنده باشد“
ويژگيها:
1. شناسایی سود یا زیان در زمان شروع قرارداد
2.شناسايي سود تضمين شده نسبت به مانده حسابهاي دريافتني مستهلك نشده درطول مدت قرارداد
نكته:اجاره سرمايه اي يك دارايي توسط توليد كننده يافروشنده سبب ايجاد دونوع درآمد به شرح زيرميشود:
1- سوديا زياني معادل سوديا زيان ناشي ازفروش قطعي دارايي مورد اجاره به قيمتهاي معمول فروش كه منعكس كننده هرگونه تخفيفات تجاري يا عمده فروشي است.
2- درآمد مالي درطول دوره اجاره شناسایی میگردد
اجاره تامین مالی مستقیم
”قراردادی است که اجاره دهنده دارایی رابا ارزش متعارف که معادل بهاي تمام شده یاارزش دفتری می باشدفروخته ومعادل همين مبلغ به عنوان مطالبات دردفاترثبت میکند.“
ويژگيها
1-مزايا و مخاطرات مالكيت به اجاره كننده منتقل مي شود.
2-اجاره دهنده يك فروشنده اموال محسوب نمي شود.
3-هيچ گونه سود يازيان درشروع قرارداداجاره شناسايي نمي شود.
4-هزينه هاي اجرايي به عنوان هزينه هاي دوره مالي براي اجاره دهنده حساب نميشود.
5-هزينه استهلاك در دفاتر اجاره دهنده شناسايي نمي شود.
اجاره اهرمي
ساختاراجاره اهرمی یک نوع قرارداداجاره سه جانبه است که بین طرفین قراردادتحت شرایط خاص منعقدمیگردد:
1. مالک :اجاره دهنده
2. مصرف کننده دارایی :اجاره کننده
3. تامین کننده منابع مالی :واحد تجاری که مسئولیت تامین اعتبارازطرف فروشنده به خریدارراعهده داراست
مزایای اجاره اهرمی برای اجاره دهنده:
• بیشتروجوه نقدبرای خرید دارایی مورداجاره ازطریق اعتباردهنده تامین میشود. (60تا 80درصد)
• وامی که اعتباردهنده تامین میکند معمولا بدون حق مطالبه ازاجاره دهنده است .
• اجاره دهنده ازتخفیف مالیاتی به سبب سرمایه گذاری درارتباط بااموال استیجاري برخوردارمیشود.
• اموال استیجاری درپایان مدت قراردادبه اجاره دهنده برگشت داده میشود.
معایب و مزایای اجارهها
چند مورد از مزایای اجارهها به‌شرح زیر میباشد:
1- مستاجر در واقع با اجاره از سرمایه موجود خود برای سایر پروژه‌ها، سایر سرمایه‌گذاریها استفاده خواهد کرد
2-روش لیزینگ به‌دلیل عدم تزریق مستقیم منابع مالی به بازار و پیشگیری و بازدارندگی این روش از ورود مستقیم منابعی که به‌صورت تسهیلات واگذار میشود به بازار بورس، دارای خاصیت ضد تورمی است (صنعت لیزینگ، 1384).
3- لیزینگ یکی از روشهای بسیار موثر در ایجاد اشتغال محسوب میشود زیرا می‌تواند شرایط لازم کار برای متخصصان یا افرادی که توانایی انجام کار دارند، لیکن از امکانات و تجهیزات لازم برخوردار نیستند را فراهم نماید (صنعت لیزینگ، 1384).
از جمله معایب اجارهها نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- در دوره اجاره، هزینه‌های اضافی تحصیل تجهیزات همانند تحویل و نصب، بازرسی، مشاوره، بهره و سایر هزینه‌های فرعی، ممکن است به هزینه سرمایه دارایی اضافه شود و در دوره اجاره مستهلک شو .شود
2- شرکـتـهای اجاره‌ای، هـزیـنـه‌هـای عملیـاتـی، هـزینه‌های مربوط به پـول و سود را به کـل هزینه‌ها اضافه می‌کنند .
3- اجاره به شرط تملیک در طول دوره اجاره، هیچگونه مالکیتی را ایجاد نمی‌کند و مالکیت تا پایان دوره اجاره نزد اجارهدهنده باقی می‌ماند .
نتیجه گیری:
با توجه به اهمیت تامین مالی برو ن ترازنامه ای بخصوص اجاره های بلند مدت ، تدوین قوانین ، مقررات واستاندارد های مربوط به روشهای مختلف تامین مالی،جهت کمک به پیشبرد اقتصاد کشور ضروری به نظر میرسد .
منابع:
مجله حسابرس-مقاله های الکترونیکی-شماره 50
مجله حسابدار-شماره 182-سال 1386
سازمان حسابرسی-تدوین استانداردها-نشریه شماره 190
سازمان حسابرسی-تدوین استانداردها-نشریه شماره 160
بهای استفاده از این مطلب 12صلوات واسه ظهور آقا امام زمان می باشد...البته اگه تمایل داشتید.
