[khoshnoud]

—
حسابداری منابع انسانی
HUMAN RESOURCEACCOUNTIG (HRA)
د
داود عابدینی (دانشجو کارشناسی ارشد )
—
—
— تعریف حسابداری منابع انسانی:
— کمیته جامعه حسابداری امریکا در مورد حسابداری منابع انسانی این تعریف را ارائه داده است :
— «حسابداری منابع انسانی فرآیند شناسائی و اندازه گیری داده های مربوط به منابع انسانی و انتقال این اطلاعات به طرفهای ذینفع است»
— آقای ام ان بیکر , حسابداری منابع انسانی را اینگونه تعریف می کند :
— «حسابداری منابع انسانی اصطلاحی است که حرفه حسابداری از آن استفاده می کند تا مقدار هزینه و ارزش کارکنان را برای سازمانی که در آن کار می کنند, تعیین نماید .»
- حسابداری منابع انسانی در واقع کاربرد مفاهیم و روش های حسابداری در محدوده مدیریت انسانی است.این حسابداری معیار سنجش و گزینش و هزینه یابی و ارزش گذاری نیروی انسانی است.
- فرآیند ارزیابی افراد یک واحد تجاری در قالب ارقام پولی و تجدید نظر در این گونه ارزیابی ها در طی زمان می باشد.

— تاريخچه حسابداری منابع انسانی:
مرحله اول سال های 1966-1960:
محرک اصلی توسعه حسابداری منابع انسانی مواردی نظیر نظریه اقتصادی سرمایه انسانی و نگرش جدید نسبت به منابع انسانی و توجه به نیروی انسانی به عنوان یکی از اجزای تشکیل دهنده ارزش شرکت و تاثیر نقش رهبری در سازمان بودند.
مرحله دوم سال های 1971-1966:
در این دوره تحقیقات فنی و عملی در زمینه اندازه گیری دقیق،تعیین هویت استفاده کنندگان صورت گرفت وهمچنین کاوش های تجربی معدودی در زمینه اجرای این روش در سازمان ها.
مرحله سوم سال های 1976-1971:
در واقع دوره توجه محققین به HRA بود.سازمان های کوچک تلاش بیشتری برای بکارگیری HRA کردند و اطلاعات حاصل شده از HRA بر رفتار مدیریت و تصمیمات سر مایه گذاران موثر بود.تحقیقات بسیاری در دانشگاههای اروپا، آمریکا و ژاپن صورت گرفت و چند شرکت صورت های مالی خود را که در برگیرنده دارائی انسانی و مبتنی بر سیستم HRA بود ارائه کردند.
مرحله چهارم سال های 1980-1976:
این دوره دوره عدم توجه به HRA از سوی محققان و شر کت ها بود.به دلیل اینکه مراحل ابتدائی توسعه که آسان بود انجام گرفته بود اما ادامه کار که تکمیل آن بود بسیار پیچیده بود و فقط عده کمی از خبرگان تواناتی انجام آن را داشتند.
مرحله پنجم سال 1980 تا کنون:
که دوره توجه دوباره به HRA است،عوامل زیر در این زمینه نقش داشتند:
1. شناور شدن نرخ ارز و از میان رفتن رابطه سنتی بین طلا و دلارکه سبب شد نیروی انسانی به عنوان پشتوانه تولید و پول کشور ها به عنوان یک اصل بدیهی مطرح شود.
2. تصمیم سازمان مطالعات دریائی آمریکا برای بکارگیری HRA در مدیریت منابع انسانی نیروی دریائی.
3. مطرح شدن ژاپن بعنوان یکی از رقبای تجاری غرب و رفتار متفاوتی که آنها با کارکنان خود داشتند.
4. تغیییر بنیادی در اقتصاد آمریکا و تبدیل از یک اقتصاد صنعتی به یک اقتصاد خدمات تکنولوژیکی پیشرفته که در آن نیروی انسانی متخصص به مانند منبعی محدود و کمیاب در شمار دارائی های اساسی قرار کرفت.
—
— وظایف کلی حسابداری منابع انسانی:
1. نشان دادن این تفکر به مدیریت که افراد در سازمان دارای ارزش هستند و تصمیم گیری های پرسنلی باید با در نظر گرفتن ارزش و بهای تمام شده نیروی انسانی اتخاذ گردد.
2. مهیا کردن اطلاعات لازم جهت اداره موثر و کارآمد نیروی انسانی توسط مدیریت.
—
— در خدمت سرمایه گذاران: HRA
سرمایه گذاران مایل به دانستن ارزش دارائی های مربوط به نیروی انسانی خود هستند.آنها همچنین می خواهند اطلاعاتی در رابطه با سرمایه گذاری هائی شرکت در منابع انسانی بدست آورند.
این اطلاعات در تصمیم گیری های مربوط به تحصیل، فروش و یا نگهداری سهام به آنها کمک می کند.
اما در حال حاضر صورت های مالی بیانگر ارزش جاری هیچیک از دارائی های شرکت نمی باشند و اطلاعاتی در رابطه با سرمایه گذاری های شر کت ها در دارائی های انسانی ارائه نمی دهند.
— اشکالات صورت های مالی فاقد دارائی های انسانی:
حسابداری مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی سرمایه گذاری در دارائی های انسانی را به عنوان هزینه جاری تلقی می کندکه سبب ارائه نادرست ترازنامه و صورت سود و زیان می شود.
چون تمام مخارج مربوط به جذب و توسعه منابع انسانی بجای ثبت بعنوان مخارج سرمایه ای و مستهلک کردن آن طی عمر مفید (عمر خدمت مورد انتظار) به عنوان هزینه همان دوره تلقی می گردند موجب مخدوش شدن سود و زیان می گردد.
ترازنامه نیز بدلیل اینکه در آن جمع دارائی ها در برگیرنده دارائی های انسانی شرکت نیست تحریف شده ارائه می گردد.
—
—
— معیارهای تعیین دارائی :
— 1) داشتن منافع بالقوه آتی : اگر انتظار نمی رود مخارجی در آینده منافعی داشته باشند نمی توان آنها را دارائی محسوب کرد.
— 2) اندازه گیری بر حسب پول : مخارجی را که دارای منافع بالقوه آتی باشند اما بر حسب پول قابل اندازه گیری نباشند نمی توان دارائی محسوب کرد.
— 3) قابل کنترل بودن توسط شخصیت حسابداری : دارائی باید تحت مالکیت واحد تجاری باشد و توسط واحد تجاری کنترل شود.
—
— دلایل مخالفت به حساب دارائی بردن مخارج سرمایه ای
1. انسانها را نمی توان به مالکیت در آورد.
2. در مورد شناسائی خدمات افراد عدم اطمینان وجود دارد.
3. اصل محافظه کاری
4. در مورد تعیین دوره منافع آتی سرمایه گذاری ابهام وجود دارد.
— روش های گزارشگری سرمایه گذاری در دارائی های انسانی
 گزارش هیئت مدیره به مجمع صاحبان سهام
 در صورت دارا ئی های نا مشهود
 در صورت های مالی حسابرسی نشده
 در پیوست صورت های مالی
— گزارش هیئت مدیره به مجمع صاحبان سهام
این روش شامل اطلاعاتی درباره مخارج انجام شده در خصوص منابع انسانی و همچنین اطلاعاتی درباره تغییرات پرسنلی از لحاظ روند و هزینه می باشد.
این اطلاعات به سرمایه گذاران و تحلیلگران مالی کمک می کند تا میزان توجه مدیریت به توسعه منابع انسانی را که یک عامل اساسی برای تضمین سود دهی در بلند مدت است ارزیابی کنند.
— ارائه در صورت دارائی های نامشهود
این روش پیشنهاد می کند که مبالغ عمده ای که صرف دارائی های نامشهود از جمله منابع انسانی می شود باید در ترازنامه بطور جداگانه ارائه شود.
همچنین باید صورتی از دارارائی های نامشهود ارائه شود که بیانگر مخارج انجام شده در طی دوره برای آنها باشد.
— گزارش در صورت های مالی حسابرسی نشده
شرکت ها مجموعه ای از صورت های مالی را طبق روش های پیشنهادی HRA که بیانگر سرمایه گذاری در منابع انسانی است تهیه می کنند و بهمراه گزارش های سالانه بعنوان اطلاعات تکمیلی ارائه می کنند.
در این گزارش ها تصریح می شود که این صورت ها بر طبق GAAP تهیه نشده و حسابرسی نگردیده اند.
— منظور کردن در صورت های مالی اساسی
این روش شامل به حساب دارائی بردن سرمایه گذاری ها و مستهلک کردن طی عمر مفید آنهاست.
— مشکلات حسابداری دارائی های انسانی
 چه مخارجی را باید به عنوان سرمایه گذاری در دارائی سرمایه ای تلقی کرد؟
 این مخارج چکونه باید مستهلک شوند؟
 این دارائی ها تحت چه شرایطی باید از حسابها حذف شوند؟
 سرمایه گذاری ها در دارائی های انسانی چکونه باید در صورت های مالی گزارش شوند؟
 چگونه می توان از احتمال اینکه حسابداری دارائیهای انسانی به عنوان وسیله ای برای دستکاری سود و زیان استفاده شود،اجتناب کرد؟
— سرمایه ای تلقی کردن مخارج منابع انسانی
این موضوع در واقع طبقه بندی کردن مخارج انسانی به عنوان هزینه جاری و مخارج سرمایه ای است. ضابطه اصلی برای تعیین مخارج جاری یا سرمایه ای به امکان بالقوه خدمات آتی آنها مربوط می شود.
مخارج باید در دوره ای که منافع آنها حاصل می شود به هزینه منظور شوند،چنانچه منافع این مخارج به دوره های زمانی آینده مربوط می شود باید به عنوان دارائی تلقی شوند.
— استهلاک دارائی های انسانی
مسئله بعدی تعیین آن قسمت از مخارج است که متناسب با عمر مفید سپری شده باید در هر دوره حسابداری به عنوان هزینه شناسائی شوند.هدف اصلی از استهلاک دارائی انسانی تطابق هزینه استفاده از دارائی با منافع حاصل از آن است.( matching).عمر خدمتی بعضی از دارائی ها ی انسانی ممکن است معادل دوره اشتغال فرد در سازمان باشد،عمر خدمتی بعضی از دارائی های انسانی ممکن است تابعی از وضعیت مورد انتظار تکنولوژی باشد.سازمان می تواند از شیوه استهلاک گروهی و فردی استفاده کند استهلاک گروهی برای کارکنان و استهلاک فردی برای مدیران.بعنوان مثال برآورد دوره اشتغال به مدت پنج سال به این معناست که افراد بطور متوسط پنج سال در سازمان خدمت می کنند.
— تعدیل حساب دارائی های انسانی
دوره خدمت افراد در سازمان به دلایل مختلف ممکن است تغییر کند.(بیماری،طرح های بازنشستگی،از کارافتادگی،دلایل تکنولوژیکی....)
وقتی که تغییر با اهمیتی در عمر خدمت رسانی افراد رخ دهد ، دارائی ها باید مانند سایر دارائی ها تعدیل شود و مانده مستهلک نشده دارائی ها باید به عنوان زیان دوره ای تلقی شوند که تغییر رخ داده است.
— ارائه دارائی های انسانی در صورت های مالی
افراد تا اندازه زیادی آزادند تا سازمان را ترک کنند بنابراین نسبت به تحقق پیش بینی طول عمر بالقوه خدمات آنها عدم اطمینان وجود دارد.این مسئله در گزارشگری دارائی های انسانی مشکلاتی را به وجود می آورد.
این مسئله را می توان با در نظر گرفتن ذخیره ای برای هزینه های مورد انتظار ترک خدمت حل کرد.
مبلغ ذخیره به تجربه واحد تجاری در زمینه ترک خدمت بستگی دارد.
— دستکاری کردن در درآمدها
برخی از حسابداران اعتقاد دارند که دارائی های نامشهود مانند دارائی های انسانی اگر چه انتظار می رود منافع آتی داشته باشند اما به دلیل عدم اطمینانی که در زمینه منافع مربوط به این دارائی ها وجود دارد تلقی کردن آنها به عنوان دارائی نوعی دستکاری سود محسوب می شود.
تصمیم گیری در مورد سرمایه ای تلقی کردن دارائی های انسانی تا حد زیادی به درجه عدم اطمینان از منافع آتی آن بستگی دارد.فقط زمانی که منافع مورد انتظار سرمایه گذاری ها کم است نباید آنها را به حساب دارائی منظور کرد.
— منابع :
کتاب حسابداری منابع انسانی تالیف و ترجمه : کاظم وادی زاده و خدیجه حیدری
نشریه دانش و پژوهش حسابداری شماره نوزدهم زمستان 88
مقاله حسابداری منابع انسانی زهرا قربانی – حسن همتی