[khoshnoud]

تاملی در نقش و جایگاه

در فرایند گزارشگری مالی شرکتهای سهامی عام
محیط اقتصادی ایران در سالهای اخیر شاهد تغییر و تحولات عمده‏ای بوده‏ است؛روند روبه‏رشد مالکیت عمومی واحدهای تجاری،واگذاری واحدهای‏ دولتی به بخش خصوصی و تامین مالی از طریق مشارکت گسترده عموم،از یک‏ سو و بروز رسواییهای مالی(از جمله تقلب مدیران در شرکتها و اختلاس در بانکها و...)از سوی دیگر،گواهی بر این ادعاست.نگاهی اجمالی به پدیده‏ گسترش مالکیت عمومی واحدهای تجاری در قالب ظهور شرکتهای سهامی‏ عام و پذیرش آنها در سازمان بورس اوراق بهادار،گویای این واقعیت است که‏ این شرکتها با جمع‏آوری سرمایه میلیونها نفر سرمایه‏گذار جزء و عمده(اعم از آشنا و ناآشنا به مسایل مالی و سرمایه‏گذاری و جنبه‏های حقوقی موضوع) حیات اقتصادی و اجتماعی آنها را به گونه‏ای شگرف تحت تاثیر قرار می‏دهند. موضوعی که در این میان بیشتر رخ نموده و جلب توجه می‏کند،ضرورت حفظ منافع این سرمایه‏گذاران(ذینفعان)است.بنابراین،با توجه به رشد و گسترش تعداد و دامنه فعالیتهای شرکتهای سهامی عام در اقتصاد ایران و ضرورت افزایش مسئولیت پاسخگویی آنها در قبال سرمایه‏گذاران که سرمایه‏های خرد و کلان خود را به امید کسب درآمد در اختیار این شرکتها قرار می‏دهند،مدیریت مناسب،کنترل و نظارت بر امور شرکتهای سهامی عام اهمیتی دو چندان پیدا می‏کند.امروزه یکی‏ از ملاحظات و سازوکارهای اساسی در زمینه مدیریت،کنترل و نظارت بر امور شرکتهای سهامی عام،برپایی کمیته‏های حسابرسی است.
کمیته حسابرسی چیست؟
کمیته حسابرسی‏1،کمیته‏ای است متشکل از معمولا 3 تا 7 نفر از اعضای غیر موظف‏2هیئت مدیره که مسئولیت نهایی نظارت بر کلیه‏ فعالیتهای مالی شرکت را بر عهده دارد.نکته درخور توجه‏ در این زمینه،موضوع غیر موظف بودن اعضای کمیته است.منظور از اعضای غیر موظف کمیته حسابرسی،اعضایی است که در عین‏ عضویت در هیئت مدیره شرکت،مسئولیت اجرایی یا عملیاتی در آن‏ ندارند.
مروری بر تاریخچه کمیته حسابرسی
پیشینه کمیته حسابرسی در امریکا به سال 1940 میلادی برمیگردد.در این تاریخ،بعد از وقوع ماجرای تقلب مک کسون رابینز ( Mckesson Robbins )،سازمان بورس اوراق بهادار امریکا به‏ کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس نیویورک پیشنهاد کرد که‏ حسابرسان مستقل را گروهی از مدیران غیر موظف هیئت مدیره‏ شرکتها معرفی کنند و در مورد انعقاد قرارداد حسابرسی و تعیین‏ حق‏الزحمه مربوط،با آنان به مذاکره بنشینند.سازمان از این گروه‏ غیر موظف به عنوان کمیته حسابرسی یاد کرد.سپس در سال 1971، این پیشنهاد به تصویب سازمان بورس اوراق بهادار امریکا رسید. سازمان بر این باور بود که وجود کمیته حسابرسی می‏تواند مناسبترین وسیله حمایت از منافع سرمایه‏گذاران شرکتهای‏ سهامی عام به شمار آید.
به دنبال این موضوع،در سال 1978،بورس نیویورک تشکیل‏ کمیته حسابرسی را برای کلیه شرکتهای سهامی عام پذیرفته شده در این بورس الزامی کرد.به تبعیت از این خطمشی بورس نیویورک،
بورس امریکا نیز تشکیل کمیته حسابرسی را برای شرکتهای پذیرفته‏ شده در بورس امریکا توصیه کرد اما الزامی نساخت.
طبق آخرین تحقیقات،در بیش از 90 درصد شرکتهای بزرگ‏ سهامی عام امریکا کمیته حسابرسی تشکیل شده است.
هدفهای کمیته حسابرسی
رئوس هدفهای کلی کمیته حسابرسی را به شرح زیر می‏توان برشمرد:
کمک به مدیران(سازمان/شرکت)جهت ایفای هرچه بهتر و موثرتر مسئولیتهای آنان،
بهبود بخشیدن با گسترش دادن موقعیت استقلال حسابرسان،
افزایش قابلیت اعتماد و اتکا و بیطرفی گزارشهای مالی،
تقویت و مستحکمتر کردن نقش و جایگاه اعضای غیر موظف‏ هیئت مدیره،
سهولت بخشیدن به فرایند گزارشگری درون سازمانی و ایجاد ارتباطات موثر و سازنده.
مراجع حرفه‏ای و قانونی توجه زیادی به موضوع‏ مسئولیت پاسخگویی شرکتهای سهامی عام در قبال‏ عموم ذینفعان در جهت ضرورت حفظ منافع آنان در خود نشان داده‏اند
حوزه اختیارات کمیته حسابرسی
تعریف دقیق و روشن حوزه اختیارات کمیته حسابرسی نقش مهمی‏ در اثربخشی این کمیته ایفا می‏کند.حوزه اختیارات این کمیته در حقیقت با تدوین آیین‏نامه‏3مکتوبی از آنچه به این کمیته محول شده‏ است،تعریف می‏شود.در این آیین‏نامه،وظایف،مسئولیتها و حیطه‏ اختیارات و...بدقت مشخص و تعریف می‏شود.
وظایف و مسئولیتهای کمیته حسابرسی
تنها وظیفه‏ای که در بیشتر کشورها به موجب قانون تجارت،بر عهده‏ کمیته حسابرسی نهاده شده و حتی در برخی موارد الزامی دانسته شده‏ است،مطالعه و بررسی صورتهای مالی حسابرسی شده قبل از تصویب هیئت مدیره شرکت است.به عبارت دیگر،در بیشتر کشورها،نظارت عالی بر فرایند گزارشگری مالی شرکت،محور اصلی‏ وظایف کمیته حسابرسی را تشکیل می‏دهد.علاوه بر وظیفه یاد شده‏ وظایف و مسئولیتهای دیگری نیز بر عهده کمیته حسابرسی گذاشته‏ می‏شود.این وظایف و مسئولیتها را در چهار زمینه متفاوت می‏توان‏ مورد بررسی قرار داد:
1-وظایف مرتبط با گزارشگری مالی(برون سازمانی)شرکت،
2-وظایف مرتبط با کار حسابرسان مستقل،
3-وظایف مرتبط با مدیریت،کنترل و نظارت بر امور شرکت،و
4-وظایف مرتبط با کار حسابرسان داخلی.


در زیر،به توضیح مختصر حوزه‏های مسئولیت هر یک از وظایف‏ نامبرده می‏پردازیم.

حوزه‏های مسئولیت مربوط به گزارشگری مالی(برون‏ سازمانی
بررسی صورتهای مالی حسابرسی شده سالانه شرکت با مدیریت و حسابرسان مستقل قبل از تصویب صورتهای مالی،توسط هیئت‏ مدیره،و ارائه هر گونه پیشنهاد اصلاحی به هیئت مدیره،
مطالعه و بررسی تغییرات در اصول،روشها و رویه‏های حسابداری‏ شرکت،
مطالعه و بررسی کلیه گزارشهای مالی که تصویب‏ آنها به وسیله هیئت مدیره قبل از تحویل به سازمان‏ بورس اوراق بهادار(هیئت نظارت بر شرکتهای سهامی‏ عام)الزامی است،و
مطالعه و بررسی محتوا و مندرجات مالی کلیه‏ بخشهای گزارشهای مالی سالانه شرکت جهت اطمینان‏ یافتن از انطباق آنها با صورتهای مالی حسابرسی شده
حوزه‏های مسئولیت مربوط به کار حسابرسان‏ مستقل
ارائه پیشنهاد(معرفی)حسابرسان مستقل شرکت به‏ هیئت مدیره و انتخاب آنان پس از دریافت دیدگاههای کلیه اعضا نسبت به صلاحیت حرفه‏ای حسابرسان و بررسی کامل کلیه‏ دیدگاههای مخالف در این زمینه،
بررسی حق‏الزحمه‏های برآوردی در این زمینه،
مذاکره با حسابرسان مستقل پیرامون دامنه و زمان انجام(ارائه‏ خدمات)حسابرسی،
بررسی مسایل و مشکلات پیش آمده و محدودیتهای اعمال شده بر کار حسابرسان مستقل،همکاریهای به عمل آمده و یافته‏های آنها،
بررسی ارزیابی به عمل آمده از کنترلهای داخلی شرکت و کلیه‏ پیشنهادهای با اهمیت ارائه شده به مدیریت از سوی حسابرسان‏ مستقل و ارزیابی واکنش مدیریت نسبت به آن پیشنهادها،
حل و فصل اختلافات بین مدیریت و حسابرسان مستقل،
بررسی حق‏الزحمه‏های قطعی حسابرسی.
حوزه‏های مسئولیت مربوط به مدیریت،کنترل و نظارت بر امور شرکت
نظارت کامل بر کلیه فعالیتها و مبادلاتی که بالقوه ممکن است
غیر قانونی،تردید برانگیز و غیر اخلاقی باشد؛نظارت بر روشهای‏ کنترلی مربوط جهت اطمینان یافتن از اینکه کلیه فعالیتها به طور کامل‏ از آسیب در امان است؛همچنین،پیگیری کلیه موارد و موضوعات‏ تردید برانگیز با جدیت کامل،
بررسی کفایت کارکنان،هم از لحاظ تعداد و هم از لحاظ صلاحیت‏ حرفه‏ای،برای تصدی مسئولیتهای کلیدی حسابداری و مالی،
بررسی کلی مخارج(حقوق و مزایا،پاداش،و...)مدیر عامل و اعضای غیر موظف هیئت مدیره شرکت از جهت معقول بودن.
حوزه‏های مسئولیت مربوط به کار حسابرسان داخلی
بررسی روابط گزارشگری در درون سازمان؛به عنوان‏ مثال،شرایطی باید آماده شود که حسابرسان داخلی بتوانند حداقل هر سال یکبار بدون حضور و دخالت مدیریت ارشد سازمان با کمیته‏ حسابرسی ملاقات و مذاکره کنند.همچنین،حسابرسان داخلی باید بتوانند آزادانه به کمیته یا مدیر کمیته حسابرسی دسترسی داشته باشند، حسابرسان داخلی موظفند هرگونه مسایل و مشکلات بالفعل یا بالقوه‏ را هر چه زودتر به اطلاع کمیته حسابرسی برسانند،
بررسی هدفها و برنامه‏ها،از جمله ماهیت و مقدار کار و میزان همکاری واحد حسابرسی داخلی با حسابرسان‏ مستقل،
بررسی مسایل،مشکلات،تجربه‏ها و یافته‏های با اهمیت حسابرسان داخلی در فرایند تکمیل کار حسابرسی،
پیگیری پیشنهادهای اصلاحی با اهمیتی که در رابطه‏ با بهبود روشهای حسابداری و کنترلهای داخلی به‏ وسیله حسابرسان داخلی به مدیریت ارایه شده،و ارزیابی واکنش مدیریت نسبت به آن پیشنهادها.
تعداد اعضای کمیته حسابرسی
تحقیقات نشان می‏دهد تعداد اعضای کمیته حسابرسی در بیش از 50 درصد شرکتهای مورد مطالعه،بین 3 تا 4 نفر بوده است.اما در برخی‏ شرکتها که کمیته حسابرسی خود را اثربخش معرفی‏کرده،تعداد اعضای کمیته 6 نفر و یا بیشتر بوده است.برخورداری کمیته از اعضای‏ بیشتر دارای مزایا و معایبی است.مزیت اصلی آن استفاده از تجربیات‏ اعضاست.ولی عیب عمده آن دست وپاگیر بودن و ایجاد پاره‏ای‏ مشکلات اجرایی برای کمیته در جهت هدایت جلسه به سمت‏ تمرکز بر روی مسایل و موضوعات خاص و مهمتر است.
طبق آخرین تحقیقات علمی،تعداد بهینه اعضای کمیته‏ حسابرسی بین 3 تا 7 نفر گزارش شده است.قدر مسلم،شرکتهایی که‏ درصدد تشکیل کمیته حسابرسی هستند،تعداد اعضای کمیته را با توجه به اندازه شرکت،حجم عملیات آن،نیازها و شرایط حاکم بر شرکت تعیین خواهند کرد.
سابقه و شرایط لازم برای عضویت در کمیته حسابرسی
شرایط لازم برای عضویت در کمیته حسابرسی چیست؟مسلما ترکیب اعضای کمیته حسابرسی باید متنوع باشد.دست کم یکی از اعضای کمیته حسابرسی باید متخصص و صاحبنظر در زمینه مسایل مالی‏ (حسابداری،حسابرسی،مدیریت مالی و اقتصاد و...)باشد.اکثریت‏ اعضای کمیته باید از دانش متعارف در زمینه تجارت برخوردار باشند و حداقل یکی از آنان در خصوص صنعتی که شرکت در آن زمینه‏ فعالیت می‏کند،از آشنایی کامل برخوردار باشد.
کدامیک از اعضای غیر موظف هیئت مدیره صلاحیت عضویت‏ در کمیته حسابرسی را دارد؛اعضای جدید یا قدیم؟در پاسخ به این‏ سئوال،اتفاق نظر وجود ندارد.برخی به این عقیده‏اند که اعضای کمیته‏ حسابرسی باید سابقه عضویت در هیئت مدیره داشته باشند تا با تجربیاتی که درباره شرکت اندوخته‏اند،بهتر بتوانند از عهده مسئولیتها و وظایف خود نسبت به کمیته برآیند.برخی دیگر با تاکید بر نقش‏ آموزش جهت ایفای موثر نقش،اعضای جدید هیئت مدیره را برای‏ طبق آخرین تحقیقات،در امریکا بیش از 90 درصد شرکتهای بزرگ سهامی عام دارای کمیته حسابرسی‏ می‏باشند
عضویت در کمیته توصیه می‏کنند.
مدت زمان عضویت در کمیته
براساس تحقیقات علمی،اغلب شرکتهای سهامی عام در امریکا،خط مشی مشخصی در زمینه تعویض اعضای کمیته حسابرسی پس از یک‏ دوره زمانی معینی ندارند.شواهد نشان می‏دهد که،در شرکتهایی که‏ عملکرد کمیته حسابرسی نتوانسته است انتظارات هیئت مدیره‏ برآورده سازد،زمینه لازم برای تعویض اعضای کمیته حسابرسی به‏ سهولت فراهم آمده است.
ابعاد سازمانی کمیته حسابرسی
مهمترین ابعاد سازمانی کمیته حسابرسی عبارتست از:اندازه،ترکیب‏ و مدت زمان عضویت هر یک از اعضا،نحوه انتخاب مدیر کمیته، برگزاری جلسات،گزارشگری و افشا و حفظ و نگهداری‏ صورتجلسه‏های کمیته.
در زیر به توضیح مختصر هر یک از این موارد می‏پردازیم:
در بیشتر کشورها،نظارت عالی بر فرایند گزارشگری مالی شرکت،محور اصلی وظایف‏ کمیته حسابرسی را تشکیل می‏دهد
دست کم یکی از اعضای کمیته باید متخصص و صاحبنظر در زمینه مسایل مالی باشد
1-کمیته حسابرسی باید حداقل 3 نفر عضو داشته‏ باشد،
2-کلیه اعضای کمیته‏ حسابرسی باید از اعضای‏ غیر موظف هیئت مدیره‏ باشند،
3-کلیه اعضا باید در صورت دعوت در جلسات‏ کمیته حسابرسی،به عنوان‏ افراد اصلی حضور داشته‏ باشند،
4-مدیر کمیته حسابرسی‏ باید هر ساله به وسیله‏ هیئت مدیره انتخاب یا دوره مدیریت وی تمدید شود،
5-عضویت،ریاست،حیطه اختیارات و عملکرد کمیته حسابرسی‏ باید سالانه به وسیله هیئت مدیره بررسی شود.همچنین،بررسی عزل‏ و نصب اعضا،هر چند سال یکبار،ضروری و مهم به نظر می‏رسد،
6-اعلام و افشای اسامی اعضای کمیته حسابرسی در گزارش مالی‏ سالانه مفید به نظر می‏رسد(افشای جزییات تفصیلی وظایف و مسئولیتهای کمیته چندان مطلوب نیست)،
7-برگزاری حداقل 2 جلسه(و در برخی موارد 3 جلسه)در سال برای‏ اعضای کمیته حسابرسی ضروری خواهد بود،
8-صورتجلسه‏های کمیته حسابرسی که حاوی موارد و موضوعات‏ اصلی مورد بحث،و اقدامات و تصمیمگیریهای مربوط به شرکت‏ است باید در اداره مرکزی شرکت نگهداری شود.معمولا مسئولیت‏ حفظ و نگهداری سوابق صورتجلسه‏ها بر عهده مدیر واحد حسابرسی داخلی خواهد بود.
گزارشگری حسابرسان به کمیته حسابرسی
همان گونه که در تعریف کمیته حسابرسی گفته شد،اعضای کمیته‏ حسابرسی باید از مدیران غیر موظف هیئت مدیره شرکت باشند؛ همچنین،مدیران غیر موظف نباید جزء مدیران اجرایی یا عملیاتی‏ شرکت باشند.نظر به اینکه،اعضای کمیته حسابرسی(برخلاف سایر اعضای هیئت مدیره)در استخدام شرکت نیستند و مسئولیت مستقیم‏ در قبال نتایج عملیات شرکت ندارند،از استقلال نسبتا کاملی‏ برخوردارند.براین اساس،کمیته حسابرسی به عنوان یکی از سازوکارهای اصلی حفظ و توسعه استقلال حسابرسان نیز به شمار می‏رود.به عنوان مثال،اگر کمیته حسابرسی(براساس وظایف و مسئولیتهای مشخص شده در آیین نامه کمیته)حسابرسان مستقل را به‏ هیئت مدیره پیشنهاد و معرفی کند،مدیریت نمی‏تواند حسابرسان را در مواقع بروز اختلافات‏ شدید،تهدید به کناری‏ کند؛از این رو از اعمال‏ فشار بیش از حد بر استقلال‏ حسابرسان کاسته می‏شود.
حسابرسان در راستای‏ حفظ استقلال خویش و یاری رساندن به کمیته‏ حسابرسی در جهت ایفای‏ هر چه موثرتر وظایف و مسئولیتهای مربوط،موظفند طبق استانداردهای پذیرفته‏ شده حسابرسی،موضوعات‏ و موارد متعددی را به کمیته‏ حسابرسی گزارش کنند.برای مثال،بیانیه شماره 82 حسابرسی در بخش 316 و بیانیه شماره 54 در بخش 317،حسابرس را ملزم‏ می‏کند کلیه تقلبات و اعمال غیر قانونی واحد مورد رسیدگی را صرف‏نظر از اهمیت موضوع،به کمیته حسابرسی گزارش کند.هدف‏ از این الزام،مساعدت حسابرسان به کمیته حسابرسی جهت ایفای‏ نقش نظارتی خود در ارائه صورتهای مالی مورد اعتماد و قابل‏ اتکاست.
همچنین،طبق بیانیه شماره 60 استانداردهای حسابرسی، حسابرس مستقل باید در حین کسب شناخت از کنترلهای داخلی‏ سازمان مورد حسابرسی و ارزیابی خطر کنترل،کلیه نارساییهای عمده‏ و با اهمیت در طراحی یا اجرای کنترلهای داخلی را به کمیته‏ حسابرسی گزارش کند.
سرانجام،بیانیه شماره 61 استانداردهای حسابرسی در بخش‏ 380 خود تحت عنوان گزارشگری به کمیته‏های حسابرسی، حسابرس مستقل را ملزم می‏کند پاره‏ای از اطلاعات اضافی به دست‏ آمده و در حین انجام حسابرسی را به کمیته حسابرسی گزارش کند. همانند سایر موارد الزامی قبل،هدف از این الزام نیز آگاه نمودن کمیته‏ حسابرسی از موضوعها و یافته‏های حسابرسی است که کمیته را در ایفای نقش نظارتی برای ارائه صورتهای مالی معتبر یاری خواهد کرد.
موارد زیر از جمله موضوعهایی است که طبق بیانیه شماره 61 استانداردهای حسابرسی،باید به وسیله حسابرسان مستقل به کمیته‏ حسابرسی گزارش شود:
1-مسئولیت حسابرس طبق استانداردهای پذیرفته شده‏ حسابرسی.حسابرس باید میزان مسئولیت خود در قبال کنترلهای‏ داخلی و صورتهای مالی براساس استانداردهای پذیرفته شده‏ حسابرسی را به کمیته حسابرسی گزارش کند.درک این واقعیت برای‏ کمیته حسابرسی،که حسابرسی انجام شده براساس استانداردهای
حسابرسی به گونه‏ای طراحی و اجرا می‏شود که تنها اطمینان نسبی‏ (معقول و منطقی)و نه مطلق درباره صورتهای مالی فراهم آورد، بسیار حائز اهمیت است،
2-مهمترین رویه‏های حسابداری.حسابرس باید اطمینان یابد که‏ کمیته حسابرسی از انتخاب اولیه و تغییرات در رویه‏های عمده‏ حسابرسی و به کارگیری آنها،آگاه است.حسابرس،همچنین،باید از آگاه کردن کمیته حسابرسی از رویه‏های مورد استفاده برای حسابداری‏ مبادلات عمده غیر معمول و تاثیر این رویه‏ها در زمینه‏های بحث‏ برانگیز یا نوظهوری که در مورد آن رهنمود قاطع یا وحدت نظر وجود ندارد،اطمینان یابد،
3-قضاوتهای مدیریت و برآوردهای حسابداری.حسابرس باید اطمینان یابد کمیته حسابرسی از فرایند مورد استفاده مدیریت جهت‏ انجام برآوردهای حساس حسابداری و مبنای نتیجه‏گیریهای‏ حسابرس در مورد معقول بودن آن برآوردها،آگاه است،
4-تعدیلهای با اهمیت حسابرسی.حسابرس باید کمیته حسابرسی‏ را از تعدیلهای حسابرسی(اعم از ثبت شده یا نشده به وسیله واحد مورد حسابرسی)،که به نظر حسابرس،ممکن است به صورت‏ انفرادی یا گروهی،فرایند گزارشگری مالی واحد تجاری را به گونه‏ای‏ اساسی تحت تاثیر قرار دهد،آگاه سازد،
5-سایر اطلاعات مندرج در مجموعه مستندات حاوی صورتهای‏ مالی حسابرسی شده.حسابرس باید مسئولیت خود در قبال سایر اطلاعات مندرج در مجموعه مستندات حاوی صورتهای مالی‏ حسابرسی شده،دستور عملهای مورد استفاده و نتایج به دست آمده‏ را با کمیته حسابرسی در میان بگذارد،
6-موارد عدم توافق با مدیریت.حسابرس باید کلیه موارد عدم‏ توافق با مدیریت واحد مورد رسیدگی(اعم از اینکه به گونه‏ای‏ رضایتبخش حل و فصل شده یا نشده باشد)،درباره موضوعاتی را که‏ منفردا یا مجموعا ممکن است صورتهای مالی واحد تجاری یا گزارش حسابرس را به گونه‏ای با اهمیت تحت تاثیر قرار دهند،با کمیته حسابرسی در میان بگذارد،
7-مشاوره با سایر کارشناسان.حسابرس باید نظرات خود را درباره‏ موارد و موضوعات با اهمیتی که در این زمینه از مشاوره کارشناسان‏ دیگر استفاده شده است،با کمیته حسابرسی در میان بگذارد،
8-موضوعهای عمده مورد بحث با مدیریت قبل از ابقاء حسابرس.حسابرس باید کلیه موارد و موضوعهای عمده‏ای را که‏ در خصوص ابقای اولیه و مکرر حسابرسان با مدیریت مذاکره شده‏ است،از جمله مذاکره پیرامون به کار گیری اصول حسابداری و استانداردهای حسابرسی،با کمیته حسابرسی در میان بگذارد،
9-مسایل و مشکلات پیش آمده در حین انجام حسابرسی. حسابرس باید کمیته حسابرسی از کلیه مسایل و مشکلات جدی پیش‏ آمده در حین انجام حسابرسی از سوی مدیریت،آگاه کند؛به تعویق‏ انداختن غیر معقول شروع حسابرسی یا تاخیر در ارائه اطلاعات مورد نیاز حسابرس توسط مدیریت واحد مورد حسابرسی،اعم از اینکه‏ برنامه زمانی تعیین شده مدیریت در شرایط موجود غیر معقول باشد یا نباشد،از جمله موارد قابل گزارش به کمیته حسابرسی است.دیگر موضوعاتی که ممکن است حسابرس در طول حسابرسی با آنها مواجه‏ شود عبارتند از نبود دسترسی به کارکنان واحد مورد حسابرسی،و سهل انگاری و بی توجهی کارکنان نسبت به تکمیل بموقع جدولهای‏ اطلاعات مورد درخواست در وقت تعیین شده قبلی.
گزارش فعالیتها و عملکرد کمیته
کمیته حسابرسی گزارش فعالیتها و عملکرد خود را عمدتا به دو گروه‏ ذی نفع زیر ارائه می‏کند:
1-به هیئت مدیره شرکت،
2-به مجمع عمومی عادی سالانه صاحبان سهام.
کمیته حسابرسی اغلب به صورت ادواری گزارشی از فعالیتها و عملکرد خود را به هیئت مدیره شرکت ارایه می‏کنند.اغلب‏ این گزارشها به صورت مکتوب و یا در قالب صورتجلسه‏ای‏ از جلسات برگزار شده در اختیار کلیه اعضای هیئت مدیره قرار می‏گیرد.در بیشتر موارد،مسئولیت حفظ و نگهداری صورتجلسات‏ کمیته حسابرسی را مدیر واحد حسابرسی داخلی شرکت بر عهده‏ دارد.
همچنین،کمیته حسابرسی باید گزارش جامعی از فعالیتها و عملکرد خود را با امضای مدیر کمیته و مشتمل بر:ترکیب اعضای‏ کمیته،هدفها،وظایف و مسئولیتها،به همراه گزارشهای مالی سالانه‏ شرکت به مجمع عمومی عادی سالانه صاحبان سهام ارائه کند.
گفتنی است اسامی اعضای کمیته حسابرسی باید در گزارشهای‏ مالی سالانه به مجمع عمومی عادی سالانه صاحبان سهام اعلام شود. همچنین،مدیر کمیته حسابرسی باید در مجمع عمومی عادی سالانه‏ حضور یابد و به پرسشهای مربوط به حوزه فعالیت،حیطه اختیارات و عملکرد کمیته پاسخ گوید.